Działania zapoczątkowane w 1997 r. w celu ustalenia wspólnej daty Wielkanocy

autorstwa Edmunda Doogue'a, Ecumenical News International (ENI)

Od 2001 r. Kościoły na całym świecie zachęcane są do tego, by wspólnymi siłami położyć kres trwającemu ponad 400 lat podziałowi dotyczącemu daty najważniejszego chrześcijańskiego święta czyli Wielkanocy.

Obecnie, Wielkanoc - upamiętniająca powstanie Jezusa Chrystusa z martwych - obchodzi się zwykle w dwóch różnych terminach. W tym roku, na przykład, znaczna liczba protestantów i katolików świętuje Wielkanoc 30 marca, gdy tymczasem większość prawosławnych razem z nielicznymi protestantami i katolikami - 27 kwietnia, czyli prawie miesiąc później. Różne daty Wielkanocy wynikają z reformy kalendarza przeprowadzonej 400 lat temu przez papieża Grzegorza XIII, która stała się przyczyną niezgody.

W czasie spotkania w Aleppo (Syria) w dn. 5-10 marca, pod patronatem Światowej oraz Środkowo-Wschodniej Rady Kościołów, przedstawiciele najważniejszych chrześcijańskich tradycji z całego świata zgodzili się na "genialną propozycję, by ustalić wspólną datę Wielkanocy." Miałaby być ona obliczana jak dotychczas, przy równoczesnym zastosowaniu współczesnych dokładnych pomiarów i obliczeń astronomicznych. Działania te pozwoliłby pokonać istniejący podział, wynikły ze sposobu obliczania daty Wielkanocy podług odmiennych dla obu Kościołów starych metod, tym bardziej że są one nie zawsze wierne zasadzie kalkulacji sformułowanej przez wczesny Kościół.

Rev. Dr Thomas Fitzgerald, teolog i wyższy urzędnik w Światowej Radzie Kościołów, uczestnik spotkania w Aleppo, w wywiadzie dla Ecumenical News International stwierdził, że podział chrześcijan z powodu daty Wielkanocy jest "wewnętrznym skandalem". "I musimy zadać sobie pytanie, jakie tym samym dajemy świadectwo światu? Mówimy przecież o zmartwychwstaniu Chrystusa, który jest znakiem jedności i pojednania" - powiedział dr Fitzgerald, który jest również księdzem w grecko-prawosławnej archidiecezji Ameryki, prowincji Ekumenicznego Patriarchatu Konstantynopola. "Nie ma większego święta od Wielkanocy, a mimo to obchodzimy je podzieleni."

Od kilku lat istnieje silna presja w Kościele, by przed końcem wieku osiągnąć kompromis dotyczący daty Wielkanocy. Rok 2001, od dawna postrzegany jest jako idealny do wprowadzenia ustalonego systemu dat, ponieważ 15 kwietnia tego roku jest dniem, w którym zbiega się Wielkanoc, zgodnie z dwoma obowiązującymi dzisiaj sposobami kalkulacji. Propozycja wypracowana na spotkaniu w Aleppo zostanie rozesłana do wszystkich Kościołów na świecie i, o ile zostanie przyjęta, każdy z Kościołów otrzyma również wykres z propozycją dat celebrowania Wielkanocy w ciągu pierwszych 25 lat XXI w.

Dr Fitzgerald powiedział gazecie ENI, że nie był "ani optymistyczny ani pesymistyczny" co do prawdopodobieństwa przyjęcia wyżej wspomnianej propozycji w wyznaczonym czasie, tj. w 2001 r. Jednak, kwestia ustalenie wspólnej daty Wielkanocy wydaje się być tak ważna, że miał nadzieje, iż zgoda zostanie osiągnięta. Różne daty Wielkanocy "wynikają głównie z tego, że czterech Ewangelistów nie podało dokładnej daty Zmartwychwstania, lecz tylko odniesienia do Paschy i pierwszego dnia tygodnia" - powiedział dr. Fitzgerald.

W pierwszych wiekach chrześcijaństwa nie było zgody co do daty Wielkanocy, dopiero Sobór Nicejski z 325 r. znalazł rozwiązanie tego problemu i podjął uchwałę, żeby Wielkanoc obchodzona była w pierwszą niedzielę po pełni księżyca, po wiosennym zrównaniu dnia z nocą. Postanowienie to pomogło utrzymać związek pomiędzy biblijnym zapisem, a corocznymi obchodami Święta.

Według dr Fitzgeralda "spór dotyczący Wielkanocy we wczesnym Kościele doprowadził ostatecznie do wiele znaczącej zgody, co zostało potwierdzone w czasie Soboru Nicejskiego. Uczestnicy Soboru wyrazili głębokie przekonanie, że Święto Zmartwychwstania nie powinno być znakiem podziału między chrześcijanami." Jednak reforma kalendarza z 1582 r., którą przeprowadził papież Grzegorz XIII, zmieniła daty Wielkanocy, powodując tym samym wznowienie sporu. Większość Kościołów prawosławnych nie zmieniła metody obliczania daty Wielkanocy. Nawet dzisiaj istnieją niezgodności w obu metodach obliczeń. O ile jednak różnice dotyczą metod, o tyle zasadnicze porozumienie co do formuły zostało osiągnięte, tak jak w czasie Soboru Nicejskiego. Rozwiązanie zaproponowane na spotkaniu w Aleppo, by dla obliczenia daty Wielkanocy posłużyć się najbardziej dokładnymi metodami, znanymi współczesnej nauce, opiera się na formule nicejskiej.

Większość aktywnych działań zmierzających do ustalenia jednej wspólnej daty Wielkanocy pochodzi ze Środkowego Wschodu. Chrześcijanie różnych tradycji żyją tam blisko siebie, stanowiąc chrześcijańską mniejszość. W niektórych częściach Środkowego Wschodu lokalne Kościoły doszły do porozumienia co do wspólnej daty Wielkanocy. Dr Fitzgerald w wywiadzie dla ENI powiedział, że wspólna data jest szczególnie ważna dla tych regionów, gdzie istnieje wysoki wskaźnik małżeństw mieszanych. Powiedział, że w parafii, z której pochodził - z Manchester (New Hampshire, Stany Zjednoczone) data Wielkanocy uważana była ważna, ponieważ rodziny, których członkowie wywodzili się z różnych tradycji chrześcijańskich, musiały decydować, którą z dat wybrać.

Dr Fitzgerald powiedział, że niektóre Kościoły oparły się presji dużych korporacji i instytucji edukacyjnych oraz rządu, nalegających, by Wielkanoc obchodzona była tego samego dnia każdego roku. "Kościoły chcą pozostać w harmonii z Niceą" - powiedział dr. Fitzgerald. "Zmartwychwstanie jest wydarzeniem o wymiarze boskim, które głęboko przenika rzeczywistość, i być może ta rozmaitość (dat celebrowania każdego roku) pomaga nam o tym myśleć."
Dr Fitzgerald jest dyrektorem Zespołu Programowego "Jedność i Odnowa", w Światowej Radzie Kościołów.

Na spotkaniu w Aleppo obecne były następujące instytucje i jednostki organizacyjne Kościoła: Wspólnota Anglikańska, Armeński Kościół Prawosławny, Ekumeniczny Patriarchat Konstantynopola, Kościoły Ewangelickie Środkowego Wschodu, Grecki Prawosławny Patriarchat Antiochii, Światowa Federacja Luterańska, Środkowo-Wschodnia Rada Kościołów, Kościoły Starokatolickie Unii Utrechckiej, Patriarchat Moskwy, Papieska Rada ds Popierania Jedności Chrześcijan, Adwentyści Dnia Siódmego, i Światowa Rada Kościołów. Gospodarzem spotkania w Aleppo był Syryjski Kościół Prawosławny.