Π. Gavin Ashenden, διδάκτωρ θεολογίας (LL.B. B.A., M.Th, D.Phil)

O π. Gavin Ashenden, είναι ιερέας και Λέκτωρ στην έδρα Ψυχολογίας και Πίστης στο Πανεπιστήμιο του Σάσσεξ. Ιερέας μελετητής, παρά του Επισκόπου του Τσίτσεστερ, Επισκοπικός Σύμβουλος σχετικά με τις Θρησκείες της Νέας Εποχής και μέλος της Γενικής Συνόδου της Εκκλησίας της Αγγλίας.

Προσωπικοί στοχασμοί με αφετηρία το Οικουμενικό Προσκύνημα της Αληθινής εν Θεώ Ζωής – π. Gavin Ashenden

Σε κάθε προσκύνημα μπορεί κανείς να βιώσει διάφορα γεγονότα ταυτοχρόνως, τοποθεσίες, προσευχές, εξαγνισμός και οι άνθρωποι. Έτσι συνέβη και με αυτό.

ΤΟΠΟΘΕΣΙΕΣ

Ίσως οι τοποθεσίες να είναι εκείνη η πλευρά του προσκυνήματος που μπορεί να προσεγγίσει κανείς πιο άμεσα. Επισκέπτεται κανείς μέρη που ήταν σημαντικά στην ιστορία και την εμπειρία της Εκκλησίας και τόποι προσκυνήματος με την ευρύτερη σημασία στον χώρο και τον χρόνο. Του καθενός οι σκέψεις πάνω σ’ αυτά θα είναι διαφορετικές, μα για τον καθένα μας, ένα ή δύο από αυτά τα μέρη θα έχουν έναν ιδιαίτερο αντίκτυπο. Ήταν σαγηνευτικό να βλέπεις τις κατακόμβες στην Καππαδοκία, όπου κρύβονταν οι Χριστιανοί σε δύσκολους καιρούς. Το τοπίο δεν έμοιαζε σε τίποτα με αυτά που έχω δει μέχρι τώρα.

Εκείνο όμως που με συγκλόνισε περισσότερο, ήταν το σπίτι της Παναγίας στην Έφεσο. Πολλοί άνθρωποι έχουν μιλήσει για την επίδραση αυτού του μέρους. Δεν ήξερα τι ψάχνω, παρόλο που ένας από τους τρόπους με τους οποίους με έχουν αλλάξει τα μηνύματα της Αληθινής εν Θεώ Ζωής, είναι το να ανοίγω τα μάτια μου στην σημασία της Μαρίας, της Μητέρας του Κυρίου μας. Το να πηγαίνεις σε ένα προσκύνημα σημαίνει να γνωρίζεις ότι οι απόψεις σου πρόκειται να εξελιχθούν, να ξεκαθαρίσουν και μερικές φορές να αλλάξουν εντελώς. Πάντοτε το ήξερα ως Αγγλικανός, ότι Εκείνη είναι θεολογικά σημαντική. Πάντοτε κρατούσα σαν θησαυρό τον τίτλο της «Θεοτόκος». Υπήρξαν όμως άλλοι, ιερείς και λαϊκοί, που αναφέρθηκαν σε μια οικειότητα μαζί Της μεγαλύτερη από τη δική μου. Αυτό με έκανε να σαστίσω λίγο και σκέφτηκα ότι ήταν πιθανώς μέρος του ψυχολογικού προφίλ ένας τρόπος να έρχεται κανείς σε αλληλεπίδραση με το θηλυκό στοιχείο του ίσως.

Έπειτα, ανακάλυψα μέσα στα μηνύματα πόσο ζωντανή, ζωηρή, σημαντική και ενεργή είναι η Παναγία. Επίσης, συνειδητοποίησα ότι δεν θα έπρεπε να τίθεται θέμα προσωπικής προτίμησης, αλλά έπρεπε να γίνει κάτι πολύ δυνατότερο στις προσευχές μου και στην σχέση μου με τον Κύριο. Το σπίτι Της και η τοποθεσία όπου υπήρξε, βοήθησαν πολύ σ’ αυτή την εξελικτική μου αφύπνιση. Υπήρχε μια συγκεκριμένη δύναμη χρώματος σ’ εκείνο το μέρος. Ο αέρας ήταν λίγο πιο φωτεινός, έτσι μου φάνηκε. Το γρασίδι είχε μια φρεσκάδα που ήταν πέραν του συνηθισμένου. Ήταν γόνιμο και πλούσιο, βαθύ και ζωηρό. Η Θεία Ευχαριστία ήταν ιδιαιτέρως ευχάριστη. Αυτό δεν ήταν ένα ζήτημα δυναμικής της ομάδας ήταν εισαγωγή σ’ ένα βαθύτερο μέρος στου Θεού, μ’ έναν τρόπο που ήταν δοσμένος απλά. Αυτή η τοποθεσία μας το πρόσφερε αυτό, το οποίο φυσικά σημαίνει ότι η Δέσποινά μας μας το έδωσε. Η τοποθεσία δεν μας παρέχει αποκλειστική οικειότητα με τον Κύριό μας και την Μητέρα Του, αλλά μας δείχνει σε ποια βάθη καλούμαστε να μπούμε. Και ίσως μέσω της προσευχής και της προσοχής μας, εμείς οι ίδιοι μπορούμε να επιτρέψουμε σ’ Εκείνη και τον Κύριό μας να μετατρέψουν τα μέρη στα οποία βρισκόμαστε σε ευρύτερες και πιο πολυτελείς πύλες για να μπούμε στη Βασιλεία Του.

Από τότε που έμαθα ότι επρόκειτο να έρθουμε στη Σμύρνη, στην Έφεσο, άκουγα μέσα στο μυαλό μου τον αντίλαλο του ύμνου «Μεγάλη είναι η Άρτεμη των Εφεσίων». Είναι σαφές από την Αγία Γραφή και την ιστορία ότι η Έφεσος ήταν ένα μεγαλοπρεπές μέρος, πλήρες από τη σημασία της (της θεάς ΄Αρτεμης), όπως είναι εύκολα κατανοητό. Περπατώντας στον κεντρικό δρόμο, ο θαυμασμός μου για τον Άγιο Παύλο μεγάλωσε υπέρμετρα. Το να φθάσει εδώ με το Ευαγγέλιο και να τα βάλει με όλη αυτή τη δύναμη, τον πλούτο και το κατοχυρωμένα συμφέροντα, ώστε να αποβεί τόσο απειλητικός γι` αυτούς, όπως οι Πράξεις περιγράφουν, όπως και το να φέρει τους ανθρώπους στην εμπειρία του αναστημένου Χριστού… τι κουράγιο και τι αγιότητα!

Η Πάτμος ήταν το πιο συγκινητικό μέρος απ’ όλα, για μένα. Ίσως ήταν η φαντασία μου, αλλά ένιωσα σαν να υπήρχε ένα γκρίζο πέπλο πάνω από την Τουρκία και να άρχισε να φεύγει καθώς προχωρούσαμε προς τα Ελληνικά νησιά. Αισθάνθηκα σαν να ήταν κάτι περισσότερο μεταφυσικό παρά ατμοσφαιρικό, αλλά, ό,τι κι αν ήταν, ήταν αληθινό και κάτι πολύ περισσότερο από καιρικό φαινόμενο.

Λίγο μετά αφ’ ότου μεταστράφηκα, ως νεαρός φοιτητής της Νομικής, είχα γνωρίσει έναν Αγγλικανό ιερέα, ο οποίος μου είπε πόσο βαθειά ήταν η εμπειρία της ανανέωσης που είχε νιώσει όταν πήγε στην Πάτμο, κάθισε στην σπηλιά του Αγίου Ιωάννη και διάβασε την Αποκάλυψη στα ελληνικά. Μια μέρα, σκέφτηκα, θα ήθελα να το κάνω αυτό. Η μέρα εκείνη ήρθε τελικά, έπειτα από 30 χρόνια.

Μία ακόμη αλλαγή που προκάλεσε το προσκύνημα έχει σχέση με το τελευταίο βιβλίο της Βίβλου. Από καιρό υπήρχε η υπόθεση σε θεολογικούς ακαδη-μαϊκούς κύκλους ότι η Αποκάλυψη και το τέταρτο Ευαγγέλιο δεν έχουν γραφτεί από το ίδιο πρόσωπο και ότι, αν ο Ιωάννης, ο πολυαγαπημένος μαθητής, έγραψε το τέταρτο Ευαγγέλιο, τότε, ένας άλλος Ιωάννης έγραψε το Αποκαλυπτικό. Όμως, η εμπειρία μου στην Πάτμο τροφοδότησε με καινούριες πληροφορίες τη θεώρησή μου για τη δυναμική της Βασιλείας του Θεού.

Το επιχείρημά τους είναι ότι το ύφος της γραφής, της γραμματικής, του λεξιλογίου, η ίδια η αντίληψη των ελληνικών, είναι πολύ διαφορετικά μεταξύ των δύο κειμένων. Τώρα έμαθα και για τον γραμματέα του Αγ. Ιωάννη, ο οποίος είναι γνωστός στην παράδοση, ακόμη κι αν δεν τον πιστεύουν στους ακαδημαϊκούς κύκλους. Η πιθανότητα ένα μέρος της ευθύνης γι'αυτό να ανήκει στον γραμματέα του Αγίου Ιωάννη, που έκανε τη γραφική εργασία, αποκατέστησε το βιβλίο σε μένα σαν πηγή αποκάλυψης και έμπνευσης. Επανατοποθετήθηκε στο θεολογικό μου χάρτη. Πιο σημαντικό ακόμα και από αυτό, ήταν η ανακάλυψή μου ότι σε συγκεκριμένα κομμάτια των μηνυμάτων της Αληθινής Εν Θεώ Ζωής, ο Κύριός μας παραθέτει ευρέως αποσπάσματα από την Αποκάλυψη. Η θεολογική μου σκέψη έχει αλλάξει. Εάν ο Ιησούς έχει δίκιο, τότε εγώ πρέπει να έχω λάθος. Και πιάνω τον εαυτό μου να εναρμονίζεται μέσω των Μηνυμάτων με μια νέα αίσθηση της μεταφοράς και της υπερβολής, την οποία είχα ήδη αναγνωρίσει ως τον χαρακτηριστικό τόνο του Κυρίου μας στο Ευαγγέλιο, και η οποία, επίσης, είναι ιδιαιτέρως ζωντανή στα μηνύματα της Αληθινής Εν Θεώ Ζωής.

Ακόμα και η εικόνα που είχα πλάσει στη φαντασία μου για την σπηλιά ήταν τελείως λανθασμένη! Την είχα φανταστεί σαν μια παραδοσιακή σπηλιά δίπλα στην ακτή. Αντιθέτως, ήταν πιο πολύ σαν μήτρα στην πλαγιά ενός λόφου.

ΠΡΟΣΕΥΧΗ

Ανακάλυψα ένα είδος αλλαγής να συμβαίνει στην εμπειρία μου με τη Λειτουργία της Θείας Ευχαριστίας. Η πρώτη εμπειρία μου ήταν έκπληξη για το ότι ένα γεγονός σαν κι αυτό μπορεί να συμβαίνει εμπρός στα μάτια μου. Το να βλέπεις έναν Καρδινάλιο Αρχιερέα να συμμετέχει ευλαβικά στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας, στο οποίο προΐσταται ο Αγγλικανός Επίσκοπος της Ιερουσαλήμ, ήταν τόσο συγκινητικό που δεν βρίσκω λόγια να το περιγράψω. Μια «θεραπεία» για την τόση πολλή παρεξήγηση και τον ανταγωνισμό που υπάρχει ανάμεσα στις εκκλησίες.

Στο τελευταίο προσκύνημα το 2005, είδα αυτές τις τελετές σαν μελλοντικές προφητικές μαρτυρίες του τι θέλει ο Θεός, κάτι όμως που θα μπορεί να γίνει διαθέσιμο στην Εκκλησία σε βάθος χρόνου στο μέλλον. Αυτή τη φορά όμως τα είδα όλα ως εντελώς φυσιολογικά. Ήταν αυτό που κάναμε περισσότερο από συχνά στη δογματική μας πολυδιασπάση και που ήταν μια παρεκτροπή. Ενώ αυτή η συντροφικότητα γύρω από το ιερό ήταν η Εκκλησία. Αυτό ήταν το φυσιολογικό. Αυτό ήταν περισσότερο αληθινό. Επιτέλους, σαν μια Χριστουγεννιάτικη ημέρα κατά την οποία μια οικογένεια που είχε σκορπιστεί στις τέσσερις γωνιές του κόσμου και χωρίς αναμεταξύ τους επαφή, γυρίσαμε όλοι σπίτι και καθίσαμε γύρω από ένα τραπέζι να γιορτάσουμε. Δεν είμαστε η Εκκλησία χωρίς ο ένας τον άλλο.

Αναπόφευκτα το προσκύνημα της Αληθινής Εν Θεώ Ζωής εγείρει το ερώτημα του πόσο σωστό είναι το να απομονώνουμε και να αναστέλλουμε τα θεολογικά ζητήματα τα οποία συνιστούν το δρόμο προς την ενότητα των μυστηρίων. Στα μηνύματα ανακαλύπτουμε ότι ο Κύριος είναι επιφυλακτικός με την ενασχόλησή μας με τη θεολογία. Όταν η Θεία Ευχαριστία τελούνταν κάθε μέρα με τα διαφορετικά πρόσωπα της Εκκλησίας, Καθολικό, Ορθόδοξο και Αγγλικανικό, όλα εμποτισμένα από το Άγιο Πνεύμα, η απάντηση έγινε τόσο σαφής: πρώτα γύρω από το ιερό. Αντί να είναι τα κυριαρχικά ζητήματα η Ευχαριστία, η θεολογία περί μυστηρίων και η εκκλησιαστική πολιτική, αντίθετα εδώ ήταν μια θεραπευμένη Εκκλησία το σώμα του Κυρίου μας αποκατεστημένο: η δόξα των διαχωρισμένων κλωναριών τα οποία ξαναενώθηκαν καθώς Εκείνος μας έδωσε την παρουσία Του μέσω του οίνου και του άρτου, μέσω της αφοσίωσής, της λατρείας και της αγάπης. Εκείνες οι καθημερινές Ευχαριστίες μετέτρεψαν μια θεολογική άποψη σε μια πρόγευση της Βασιλείας των Ουρανών.

Κάθε τέλεση Θείας Ευχαριστίας είχε τη δική της γεύση ευχαρίστησης. Εκείνες οι δύο όμως, που είχαν την πιο έντονη, κατά τη γνώμη μου, ήταν στο σπίτι της Παναγίας στην Έφεσο, όπου ο αέρας και το χώμα ήταν φορτισμένα με μια γλυκύτητα η οποία κυλούσε στις προσευχές μας και την ημέρα της Πεντηκοστής στην Πάτμο. Εκεί, όταν σταθήκαμε πάνω από την σπηλιά, μέσα στην οποία δόθηκε στον Ιωάννη τον Ευαγγελιστή μια αστραπιαία ματιά του μέλλοντος σε χώρο και χρόνο, τα οποία συγκεντρώθηκαν μαζί για τους σκοπούς του Κυρίου μας, μας δόθηκε κι εμάς μια αστραπιαία ματιά του μέλλοντος της Εκκλησίας, προφητικά συγκεντρωμένης για τους σκοπούς του Κυρίου, γίναμε ένα στη Θεία Ευχαριστία, συγκεντρωθήκαμε από μια κεντρομόλο ενέργεια αγάπης.

Υπάρχει όμως, ένα τίμημα γι` αυτό. Τώρα στην πατρίδα, όταν τελείται η Θεία Ευχαριστία, κοιτάζω γύρω μου και λέω: πού είναι η υπόλοιπη Εκκλησία;

ΚΑΘΑΡΣΗ

Κάτι συμβαίνει όταν κάποιος διαβάζει τα Μηνύματα. Έχω αρχίσει να αντιλαμβάνομαι ότι συμβαίνει κάποια εσωτερική εργασία. Ίσως γιατί τα μηνύματα αυτά είναι μια συζήτηση με τον Κύριο και σε κάθε συζήτηση η καρδιά ανοίγεται στο διάλογο. Και αν ανοιχτεί κάποιος σε ένα διάλογο, μετά δεν είναι ποτέ το ίδιο άτομο που ήταν πρωτύτερα όσο απειροελάχιστη κι αν είναι, μια αλλαγή έχει γίνει.

Αυτή η διαδικασία φάνηκε να επιταχύνεται κατά τη διάρκεια του προσκυνήματος. Το μυαλό μου, με το οποίο κερδίζω τα προς το ζην τόσο ως ακαδημαϊκός όσο και ως ιερέας, αιχμαλωτίστηκε στη λατρεμένη Καρδιά με τέτοιο τρόπο, που ανατρέπει το συνηθισμένο τρόπο ζωής για μένα. Εδώ και κάμποσο καιρό με προβλημάτιζε ο τρόπος με τον οποίο πρέπει να μαθητεύσουν το μυαλό και η καρδιά μεταξύ τους. Έπρεπε να είχα οδηγηθεί στη λύση από το Ορθόδοξο απόφθεγμα ότι προχωρά κανείς στον Αληθινό Θεό με τον αληθινό Εαυτό, έχοντας το μυαλό του μέσα στην καρδιά (δηλ. σκεπτόμενος με την καρδιά του).

Ανακάλυψα ότι κατά την διάρκεια του προσκυνήματος πολλές από τις συνηθισμένες απόψεις μου άλλαζαν γρήγορα . Η καρδιά πήρε προτεραιότητα. Το μυαλό έχει απλώς μια δουλειά να κάνει και μ’ αρέσει πολύ αυτό. Αλλά η προτεραιότητα βρίσκεται στην καρδιά και το μυαλό έχει προσκληθεί να σταθεί μέσα στην καρδιά και να κλειστεί μέσα της. Κατά τη διάρκεια της λατρείας το μυαλό σταθερά ησυχάζει καθώς η καρδιά γίνεται ο κυρίαρχος σύντροφος. Κάτι στο προσκύνημα προσκάλεσε την καρδιά με έναν τόσο έντονα συναρπαστικό τρόπο. Πιθανώς οφείλεται στο γεγονός ότι βρέθηκα στην παρέα ολόκληρης της Εκκλησίας -ίσως οφείλεται στο γεγονός ότι τόση προσευχή προηγήθηκε αυτού- ίσως οφείλεται στην «ισχύ εν τη ενώσει» της Εκκλησίας με αγάπη και λατρεία τόσο μοναδικά! Όπου και να οφείλεται όμως, είχε το αποτέλεσμα του να γίνει πιο γρήγορα η εσωτερική κάθαρση η οποία έρχεται με την παρουσία του Θεού.

ΑΝΘΡΩΠΟΙ

Μια από τις πιο χαροποιές προοπτικές του προσκυνήματος είναι η προσδοκία των ανθρώπων που θα μας στείλει ο Κύριος και στους οποίους θα μας στείλει. Κάθε ένα από τα δύο προσκυνήματα της ΑΕΘΖ έχει χαράξει ανθρώπους στην μνήμη μου, σχεδόν όσο και τοποθεσίες. Έτσι, καθημερινές κουβέντες κατά τη διάρκεια ενός γεύματος μπορούν να μετατραπούν σε κοφτερές λέξεις, σμιλευμένες από το Άγιο Πνεύμα, οι οποίες απευθύνονται σε μια κατάσταση για την οποία μετά δυσκολίας θα σκεφτόταν κανείς ακόμα και να αναφερθεί. Το προσκύνημα παίρνει σχεδόν τη μορφή μιας εξομολόγησης που παρατείνεται, όπου οι άνθρωποι μοιράζονται πράγματα, συγχωρούνται, και προωθούνται στην δυναμική της Βασιλείας των Ουρανών. Υπήρχε τόση πολύ σοφία. Ακόμη και σε συζητήσεις λιγότερο φορτισμένες υπήρχε μια ροή αγάπης, οικειότητας και ευγένειας που διακοσμούσε τις μέρες μας. Χωρίς να διηγηθεί κανείς ξανά τις ίδιες συζητήσεις δεν είναι εύκολο να δώσει τη «γεύση» του πως οι μέρες φάνηκαν να έχουν αυτή την ήπια και γλυκιά ένταση της αντάμωσης. Ίσως, πάνω από όλα, υπήρχε αυτή η άνεση της προσμονής να αγαπήσουμε τον Κύριο, να Τον συναντήσουμε και να μείνουμε κοντά Του, η οποία ήταν πιο φυσιολογική από την καθημερινή ρουτίνα της ζωής μακριά από όλους εκείνους τους συντρόφους της.

Κατά της διάρκεια της Χριστιανικής μου ζωής, έχω αισθανθεί τόση αγαλλίαση όταν η παρουσία του Χριστού ξεπηδά από τα μάτια κάποιου που τον κουβαλάει στην καρδιά του. Σ’ αυτό το προσκύνημα, μια από τις πιο ισχυρές αναμνήσεις μου θα είναι ένας ή δύο συνάδελφοι ιερείς, ιδιαίτερα εκείνοι των οποίων τα Αγγλικά ήταν φτωχά ή και ανύπαρκτα ακόμη, με τους οποίους, όμως, ένιωσα ένα βαθύτατο δέσιμο αγάπης και έναν πολύ δυνατό σεβασμό, καθώς είδα πόσο από τον Ιησού κουβαλούσαν στα μάτια τους, το μυαλό τους και τις καρδιές τους. Αυτή ήταν η ένωση της Εκκλησίας, το χάρισμα του Χριστού. Αυτή ήταν η τροφή μου στο ταξίδι του προσκυνήματος της Αληθινής Εν Θεώ Ζωής, όπως και στο άλλο προσκύνημα που είναι το δώρο της ζωής μου.

π. Gavin Ashenden.