Η Ημερομηνία του Πάσχα

από τον Derek Stone

Ο Ειρηναίος (Ειρηνοποιός), γύρω στα 100 - 180 μ.Χ. έριξε μια γέφυρα μεταξύ Ανατολής και Δύσης . Καταγόμενος από τη Σμύρνη της Μικράς Ασίας, έγινε Επίσκοπος στη Λυών, Μητρόπολη της τότε Γαλατίας.

Ίσως γι αυτό, κι ενώ ήταν ακόμη πρεσβύτερος, ηγήθηκε μιας επιτροπής προς τον επίσκοπο Ρώμης, για να του ζητήσει να μην καταδικάσει βιαστικά τους Μοντανιστές (αίρεση) που προερχόταν επίσης από τη Φρυγία της Μικράς Ασίας. Στα τελευταία γραπτά του σαν επίσκοπος ο Ειρηναίος, αναφέρεται, ότι έστειλε μια επιστολή στον Βίκτορα επίσκοπο της Ρώμης, που τον επέπληττε, επειδή σκεπτόταν να διακόψει την επικοινωνία του με τον επίσκοπο της Εφέσου. Απαιτούσε επιείκεια ως προς τον τρόπο καθορισμού της ημερομηνίας του Πάσχα, που ήταν κι αυτός αποστολικός, αλλά διαφορετικά υπολογισμένος, σύμφωνα με την παράδοση της μειονότητας των Χριστιανών, που καθόριζε την ημερομηνία του Πάσχα, σύμφωνα με την ημερομηνία του εβραϊκού Πάσχα, το οποίο γινότανε στις 14 του μήνα Νισάν, ανεξάρτητα από την ημέρα της εβδομάδας. Ο Ειρηναίος ισχυριζότανε, ότι αυτός ο υπολογισμός ξεκινούσε από τον απόστολο Ιωάννη, που για πολλά χρόνια είχε τη δικαιοδοσία της Μικράς Ασίας.

Η τελική λύση δόθηκε κατά τη σύνοδο της Νικαίας το 325 μ.Χ. Αν και δεν προέκυψε Κανόνας, συμφωνήθηκε ότι, α) Το Πάσχα έπρεπε να γιορτάζεται Κυριακή β) ότι δεν θα έπρεπε να εξαρτάται από ή να συμπίπτει με τον Ιουδαϊκό σεληνιακό υπολογισμό του Πάσχα. Θα έπρεπε όμως να υπάρχει κάποια υπενθύμιση της προέλευσης. Εξ ου, το Πάσχα θα γιορταζόταν την Κυριακή μετά την πρώτη πανσέληνο που ακολουθεί την εαρινή ισημερία του Βόρειου Ημισφαιρίου. Αυτός ο υπολογισμός ήταν ανεξάρτητος από τον Ιουδαϊκό και σύμφωνος με την Αλεξανδρινή πρακτική με την οποία η Αντιόχεια ήταν μέχρι τότε αντίθετη. Στην Αντιόχεια ακολουθείτο η Ιουδαϊκή μέθοδος για να καθορίζεται ο Κυριακάτικος εορτασμός.

Η σημερινή διαίρεση μεταξύ των χριστιανών ανατολής και δύσης επ' αυτού, πηγάζει από το ότι η Ανατολή αρνείται να αποδεχτεί την μονομερή πράξη της Δύσεως που υιοθέτησε το Γρηγοριανό ημερολόγιο, από την ανατολική παράδοση να μην εορτάζεται ποτέ πριν από το Ιουδαϊκό Πάσχα και το διαφορετικό τρόπο υπολογισμού της διαφοράς μεταξύ σεληνιακού και ηλιακού κύκλου.

Μια από τις αποδεκτές λύσεις του προβλήματος είναι η κοινή καθορισμένη ημερομηνία του Πάσχα που περιλαμβάνει την Κυριακή την επομένη του δεύτερου Σαββάτου του Απριλίου. Αυτή θα ήταν η πλέον εκλέξιμη ημέρα, εάν επρόκειτο να ακολουθηθεί η Σύνοδος της Νικαίας με αστρονομική ακρίβεια. Εναλλακτικά θα μπορούσε να οριστεί μια κινητή ημερομηνία, αρκεί να εκλεγόταν μια ορισμένη γεωγραφική τοποθεσία, π.χ. η Ιερουσαλήμ, για τον υπολογισμό της εαρινής ισημερίας.

Στις ανωτέρω διαφωνίες των χριστιανών για την ημερομηνία του εορτασμού της μεγαλύτερης χριστιανικής γιορτής, μπορούμε να προσθέσουμε:

α) Κατά τον 4ο και 5ο αιώνα οι μέθοδοι υπολογισμού των Αλεξανδρινών και των Ρωμαίων ήταν διαφορετικές. Ο Αυγουστίνος του Ίππο μας λέει ότι το έτος 387 το Πάσχα γιορτάστηκε στη Γαλατία στις 21 Μαρτίου, στην Ιταλία στις 18 Απριλίου και στην Αλεξάνδρεια στις 25 Απριλίου. Τελικά επικράτησε η Αλεξανδρινή μέθοδος.

β) Έως το 750 περίπου, επικρατούσε αβεβαιότητα στη Γαλατία σχετικά με την ημερομηνία, επειδή υπήρχαν πίνακες Πασχάλιοι υπολογισμένοι στη Ρώμη που όμως σπάνια τους μεταχειρίζονταν εκεί.

γ) Επειδή η Κέλτικη εκκλησία ήταν αποκομμένη από την υπόλοιπη βάρβαρη Ευρώπη, ανέπτυξε δική της μέθοδο υπολογισμού. Μεγάλη διαμάχη αναπτύχθηκε με τους Ρωμαίους ιεραποστόλους του Αυγουστίνου στους Αγγλο-Σάξονες στο Κεντ. Ο Σεβαστός Βede πριν και κατά τη διάρκεια της συνόδου του Whitby το 664 υποστήριξε τη Ρώμη. Ο Αρχιεπίσκοπος του Canterbury, Θεόδωρος της Ταρσού, επέβαλε τον Ρωμαϊκό υπολογισμό σε όλη την Αγγλία το 669.

Είναι αυτή η φαινομενικά σχολαστική διαμάχη που τόσο μελάνι χύθηκε γι' αυτήν σημαντική ή όχι; Ο σεβαστός Bede και ο Ειρηναίος, για να υποστηρίξουν το γιατί την πήραν στα σοβαρά θα χρησιμοποιούσαν το:

"...δια να είναι όλοι ένα, καθώς συ, Πατέρα είσαι εν εμοί και εγώ εν εσοί, ας είναι και αυτοί εν ημίν δια να πιστέψει ο κόσμος ότι συ με έστειλες." (Ιωαν. 17. 21)

Από τους πολλούς σύγχρονους χριστιανούς που ισχυρίζονται ότι λαβαίνουν προσωπικά αποκαλύψεις από τον Ιησού, την Παναγία ή διαφόρους αγίους, δύο κυρίες, εντελώς άσχετες η μία με την άλλη, μιλούν σχετικά με το θέμα του Πάσχα:

Η Βασούλα η ίδια, Ελληνορθόδοξη, γεννημένη στην Αίγυπτο, που τώρα ζει στη Ρώμη με τον σύζυγό της, επανειλημμένα, μέσα από προσωπικές αποκαλύψεις, είχε την εμπειρία να ακούσει την τωρινή επιθυμία (πόθο) του Κυρίου μας για μία και μοναδική κοινή ημερομηνία του Πάσχα. Αυτό το έχει μεταδώσει στους δεκάδες χιλιάδων χριστιανούς και άλλους στους οποίους μιλάει ανά τον κόσμο.

Η κυρία Μίρνα Ναζούρ είναι Μελχίτης Ρωμαιοκαθολική που ζει στη Δαμασκό με τον Ορθόδοξο σύζυγό της και τα δύο τους παιδιά. Κατά περιόδους και ειδικά όταν τα δύο Πάσχα συμπίπτουν, έχει την εμπειρία των Στιγμάτων, που έχουν κατά κόρον φωτογραφηθεί. Επί πλέον, τα χέρια της Μίρνας και δύο από τις εικόνες της, εκχύνουν άφθονη ποσότητα αγνού και αρωματικού ελαίου ελιάς που έχει σχέση με θεραπείες. Το μήνυμα που μοιράζεται με πιστούς σε όλο τον κόσμο είναι αυτό που αναφέραμε παραπάνω "Ιωάν.17" και παρόμοιο με το μήνυμα της Βασούλας.

Στην Αιθιοπία σήμερα, όπου οι Ρωμαιοκαθολικοί τόσο του Λατινικού όσο και του Ανατολικού ρυθμού αντιπροσωπεύουν μόνο το 0,5% του χριστιανικού πληθυσμού, οι καθολικοί δίνουν το παράδειγμα στον κόσμο, και ακολουθούν την ημερομηνία του Πάσχα του ανατολικού Ιουλιανού ημερολογίου. Στη Φιλανδία συνέβη το αντίθετο. Εκεί η ορθόδοξη μειοψηφία ακολουθεί τη δυτική ημερομηνία του Πάσχα. Στην Ελλάδα εδώ και πολλά χρόνια η μειονότητα των Ελλήνων καθολικών ακολουθεί την ημερομηνία του Πάσχα των ορθοδόξων.